ارز دیجیتال بانک مرکزی چیست؟

ارز دیجیتال بانک مرکزی

هرآنچه باید درباره ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) بدانید

ارز دیجیتال بانک مرکزی چیست؟ بازار رمز ارزها یا ارزهای دیجیتالی این روزها بسیار گرم شده است و همه جا صحبت از خرید، فروش و استخراج این پول های دیجیتالی است. بیش از یک دهه از عمر رمز ارزها یا کریپتوکارنسی ها می گذرد اما اخیراً تحول جدیدی در این صنعت شکل گرفته و آن هم ارز دیجیتال بانک مرکزی است.

می توانید برای اطلاعات از مقالات تکنولوژی با ما همراه باشید.

در این مقاله هر آنچه که لازم است شما درمورد این ارز بدانید، به شما آموزش داده می شود.

آنچه در ادامه می خوانیم:

ارز دیجیتال ملی چیست؟

ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) یا ارز دیجیتال ملی، ارزهای مجازی‌ هستند که از سوی یک سازمان ناظر دولتی منتشر و مدیریت می‌ شوند. این ارزها کاملاً تحت نظارت دولت هستند. ارزهای دیجیتال بانک مرکزی، همچون بیشتر ارزهای دیجیتال، غیرمتمرکز نیستند، بلکه نماینده پول جاری آن کشور خواهند بود، اما به شکل دیجیتال.

درنتیجه، بانک مرکزی‌ که یک ارز دیجیتال منتشر می‌ کند، هم سازمان ناظر و هم دارنده حساب مشتریان آنها خواهد بود. هر واحد ارز دیجیتال ملی، فرم دیجیتالی امنی از یک اسکناس است.

این ارز بانک مرکزی پاسخ دولت ها به محبوبیت روزافزون رمزارزها در جهان است که در دایره اختیارات قانونی نظارت سازمان های ناظر قرار نمی‌ گیرد. در نتیجه ارزهای دیجیتال بانک های مرکزی سعی می کنند در راحتی و امنیت از ارزهای دیجیتال جلو بیفتند و خصوصیت های گفته شده را با ویژگی‌ های قدیمی و کارآمد سیستم بانکی ترکیب کنند.

در سیستم بانکی گردش پول کنترل شده و دارای پشتوانه است.

ارز دیجیتال بانک مرکزی

فواید استفاده از رمز ارز دیجیتال بانک مرکزی

1. کاهش هزینه: هزینه چاپ پول برای کشورها بسیار زیاد است و ارزهای دیجیتال بانک های مرکزی این مشکل را حل می کنند.
2. حذف واسطه: سیستم‌های مالی سنتی اغلب متأثر از واسطه‌ ها هستند که همین موضوع سبب افزایش هزینه‌ ها می‌ شود.
3. مناسب برای منطقه های بدون بانک: این ارز می‌ تواند روش های بسیاری کارآمد را برای بانکداری در مناطق بدون بانک ارائه دهد. مطابق با گزارش بانک جهانی، حدود 80 درصد مردم اندونزی، فیلیپین، ویتنام و 30 درصد مردم مالزی و تایلند به بانک دسترسی ندارند. ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌ تواند به ایجاد یک سیستم مالی عالی برای حل این مشکلات منجر شود.
4. سیستم امن: ارز دیجیتال ملی می‌ تواند یک سیستم پرداخت جهانی امن ایجاد کند. اکنون سیستم‌ های پرداخت جهانی تنها در اختیار چند شرکت محدود هستند.
5. حفاظ حریم خصوصی: مشکل حریم خصوصی در ارزهای دیجیتالی مسئله بسیار مهمی برای قانونگذاران است. یک واحد از این ارز داخلی با حساب‌ های محلی می‌ تواند این مشکل را حل کند.
6. مدیریت نوسان: یکی از حساس ترین موضوعات در زمینه ارزهای دیجیتال، نوسان قیمت است. با این ارز، دولت‌ ها می‌ توانند از بلاک چین خصوصی برای مدیریت نوسانات استفاده کنند.
7. کنترل تغییرات نرخ بهره: این نوع ارز می‌ تواند به کنترل تغییرات در نرخ بهره کمک کند. برای مثال، در یک بحران مالی طولانی مدت، ارز دیجیتال بانک ملی کشور می‌ تواند روی کاغذ از وام‌ هایی با نرخ بهره منفی استفاده کند تا رونق به بازار بازگردد.
8. پیشرفت ارز دیجیتال بانک مرکزی چیست؟ بانک: رمز ارز ملی می تواند به رشد و موفقیت بانک های کوچک تر کمک کند. این نوع ارزها به هر چه دیجیتالی تر شدن بانکداری و خدمات بانکی کمک می کنند.

مشکلات استفاده از ارز دیجیتال بانک مرکزی

فلسفه پیدایش رمز ارزها، ایجاد یک پول مستقل از دولت ها و بانک است. به همین دلیل این ارزها غیر متمرکز هستند و هیچ دولت و نهادی نمی تواند آنها را کنترل و مدیریت کند. CBDC دقیقاً معکوس این فلسفه است و تحت کنترل دولت است. در نتیجه دولت ها می توانند ارزش آن را کنترل کنند.

سیاست های کشورهای مختلف در مورد ارز دیجیتال بانک ملی

سوئیس

این ارزها در این کشور بیشتر از بقیه کشورهای اروپایی محبوبیت دارند. چندی پیش دولت سوئیس خواهان تحقیقی در مورد ریسک های ایجاد ارز دیجیتال بانک مرکزی بود اما فعلاً رئیس هیئت مدیره بانک مرکزی سوئیس در ماه ژوئن اعلام کرد که برای چنین کاری هنوز تشویق نشده است.

بانک خلق چین مدت‌ ها است که روی طرح این نوع ارز تحقیق می‌ کند. سال گذشته یک سازمان پژوهشی به نام آزمایشگاه تحقیقاتی ارز دیجیتال برای این طرح خاص تأسیس شد.

پیش از این، رئیس این بانک گفته بود فناوری بلاک چین می تواند در آینده تأثیر منفی روی مصرف کننده و ثبات مالی داشته باشد و در نهایت ممکن است باعث کاهش نقدینگی شود. در نتیجه بانک خلق چین باید از این خسارات جلوگیری کند. او همچنین اضافه کرد ایجاد ارز دیجیتال ملی غیر قابل اجتناب است.

هنگ کنگ

هنگ کنگ در مقایسه با چین، موضع‌ گیری روشن تری در رابطه با ارزهای دیجیتال بانک مرکزی دارد. دولت هنگ کنگ در ماه می اعلام کرد که در آینده‌ ای نزدیک، ارز دیجیتال بانک مرکزی منتشر نخواهد کرد زیرا زیرساخت پرداخت موجود را کارآمد دانست. این بیانیه به امضای دبیر موقت خدمات مالی و خزانه‌ داری در شورای قانون‌ گذاری نیز رسید.

ژاپن، کشوری که در آن بیت کوین بسیار رایج است، تاکنون دو بار ارز دیجیتال بانک مرکزی را به طور رسمی رد کرده است. در ماه اکتبر، قائم‌ مقام بانک ژاپن تردید خود را نسبت به کارآمد بودن ارز دیجیتال بانک مرکزی اعلام و اضافه کرد که در آینده‌ ای نزدیک در سازمان وی، انتشار ارز دیجیتال صورت نخواهد گرفت.

اتحادیه اروپا

اتحادیه‌ اروپا در مورد ارزهای دیجیتال بانک مرکزی روش صبر و مشاهده را انتخاب کرده است. در ماه سپتامبر، رئیس بانک مرکزی اروپا (ECB) اعلام کرد هیچ برنامه‌ ای برای انتشار ارز دیجیتال ندارد.

وی همچنین اضافه کرد که تکنولوژی‌ هایی که می توانند در انتشار ارزهای دیجیتال بانک مرکزی به ‌کار روند، هنوز به طور کامل آزموده نشده‌ اند و قبل از اینکه بانک مرکزی بخواهد به انتشار آنها فکر کند، لازم است پیشرفت و توسعه بیشتری داشته باشند.

کانادا

در سال ۲۰۱۷، بانک کانادا گزارشی با عنوان ارز دیجیتال بانک مرکزی پیامدها و انگیزه ها منتشر کرد. اگرچه این گزارش ضرورتاً سیاست بانک کانادا در قبال ارز دیجیتال بانک ملی را مشخص نمی‌ کند، اما مشخصاً علاقمندی بانک کانادا به این موضوع را نشان می‌ دهد.

به طور خلاصه، در این گزارش بیان شده است همان‌طور که جامعه به سمت حذف پول نقد پیش می‌ رود، منبع اصلی درآمد بانک مرکزی، یعنی سودی که از چاپ پول بیشتر به دست می‌ آید، کمتر می‌ شود. ولی در عوض، ارز دیجیتال بانک مرکزی به وسیله ایجاد پول دیجیتال، این سود را حفظ می‌ کند.

به‌ علاوه، در این گزارش از عدم وجود کارمزد تراکنش و شمول مالی به‌ عنوان سایر مزایای این ارز بانک مرکزی ذکر شده است اما ناشناس بودن را یک فاکتور مشکل ساز این ارز نامیده است. در انتهای این گزارش گفته شده است برای اینکه بتوان درباره اجرای ارز دیجیتال بانک مرکزی تصمیم‌ گیری کرد، به تحقیقات بسیار بیشتری نیاز است.

ایران

در فروردین ماه سال جاری، بعد از اینکه بانک های داخلی از همه معاملات ارز دیجیتال منع شدند، یکی از وزرای دولت ایران تأیید کرد که یک ارز دیجیتال داخلی به‌ صورت آزمایشی منتشر شده است. وزیر ارتباطات همچنین اضافه کرد:

منع بانک های داخلی از انجام معاملات رمز ارزها به معنای ممنوعیت یا محدودیت استفاده از ارز دیجیتالی که در داخل کشور منتشر می‌شود، نیست.
اما، آذری جهرمی مشخص نکرد که آیا این ارز داخلی در دسترس عموم قرار خواهد گرفت یا نه؟ و اینکه چه بانکی دقیقاً قرار است آن را منتشر کند.
ریشه خبر این نوع ارز آزمایشی ایران از گزارشی است که در آن گفته شده است ایران و روسیه می‌ توانند برای دور زدن تحریم‌ های غرب، استفاده از یک ارز دیجیتال را آغاز کنند.

در اردیبهشت ماه، رئیس کمیسیون پارلمانی امور اقتصادی، از ارزهای دیجیتال به‌عنوان گزینه ای امیدوارکننده برای هر دو کشور برای دوری از تحریم دلار و همچنین یک جایگزین امکان‌ پذیر برای سیستم پرداخت بین‌ بانکی سوئیفت نام برد.

سیاست های کشورهای مختلف در مورد ارز دیجیتال بانک ملی

اهداف دولت‌ها از ایجاد ارز دیجیتال ملی

فرناز حیدری : CBDC یا همان ارزهای دیجیتال ملی نوعی از ارزها هستند که خاصیت متمرکز دارند و دولت‌ها می‌توانند روی آنها کنترل داشته باشند. هدف از کنترل دولتی این نوع ارزها جلوگیری از پول‌شویی و کاهش مخاطرات ناشی از سیستم غیرمتمرکز و غیر قابل کنترل است. در کشور ما دولت در تلاش برای پی‌ریزی طرح این نوع ارزها است که بتواند با شفاف‌سازی تراکنش‌ها جلوی چالش‌های منفی را بگیرد.

در همین راستا بنیان‌گذار صرافی آنلاین ارز دیجیتال جیبیتکس می‌گوید ارزهای دیجیتال بانک مرکزی یا همان CBDC‌ها، ارزهایی مجازی، متمرکز و قابل کنترل از سوی یک نهاد ناظر یا دولت بوده و در واقع نماینده پول رایج فیات به صورت دیجیتال و بر پایه تکنولوژی مورد استفاده در رمزارزها هستند.

به باور مسعود بخشنده بین رمزارزها و ارزهای دیجیتال ملی فقط یک تشابه اسمی ‌وجود دارد و این دو مفهوم را نمی‌توان جایگزین یکدیگر محسوب کرد.

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص ارزهای دیجیتال ملی به سراغ مسعود بخشنده بنیان‌گذار جیبیتکس رفتیم.

لطفا در ابتدا در مورد CBDC توضیحاتی بفرمایید. این نوع ارزها چه ویژگی‌هایی دارد و تفاوتشان با سایر ارزهای دیجیتال در چیست؟

جیبیتکس متشکل از سه واژه «جیب» به معنای محل قرار دادن پول، «بیت» مخفف واژه بیت کوین و «اکس» مخفف کلمه اکسچنج یا همان صرافی است.

جیبیتکس با رویکرد ایجاد یک بازار حرفه‌ای برای تبادل دارایی‌های دیجیتال و رمزارزهای شاخصی همچون بیت کوین، اتریوم، ریپل، تتر و لایت کوین با پول رایج کشور ایران (ریال)، طراحی و ایجاد شده است. این پلت‌فرم با توجه به فضای حاکم بر اکوسیستم کریپتو بر اضافه کردن بازارهایی نظیر چین لینک، آوه، دای و. نیز اهتمام ورزید.

جیبیتکس خود را موظف می‌داند به نحوی شایسته به کاربران تجربه تجارت ارزهای رمزپایه را ارائه دهد و اهتمام در فراهم آوردن ابزارهای لازم برای تجارت الکترونیک، تکنولوژی نوین و سطحی بی‌نظیر از خدمت به مشتری دارد. ما قاطعانه معتقدیم که باید بهترین، امن‌ترین و سریع‌ترین تجربه تجارت ارزهای رمزپایه در دسترس همگان قرار گیرد.

تیم جیبیتکس از گرد هم آمدن متخصصانی در زمینه توسعه نرم‌افزار وب برای بازارهای بین‌المللی تشکیل شده است، همچنین تعدادی از فعالان حوزه کریپتو در حال انتشار پیوسته بیش از سه هزار مقاله در قالب آموزش، تحلیل و خبر برای بالا بردن سطح آگاهی کاربران و علاقه‌مندان به این حوزه هستند.

با توجه به وجود مشکلات عدیده برای ایرانیان از جمله دسترسی سخت به بازارهای خارجی، واسطه‌های میان خریداران و فروشندگان باید امنیت معاملات و وصول دارایی‌های مبادله شده را تضمین کنند.

دلیل تمایل کشورها را به بررسی و راه‌اندازی CBDC چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ارزهای دیجیتال بانک مرکزی یا همان ‌CBDC‌ها، ارزهایی مجازی، متمرکز و قابل کنترل از سوی یک نهاد ناظر یا دولت بوده و در واقع نماینده پول رایج فیات به صورت دیجیتال و بر پایه تکنولوژی مورد استفاده در رمزارزها هستند. به‌طور کلی بین رمزارزها و ارزهای دیجیتال ملی فقط یک تشابه اسمی ‌وجود دارد و این دو مفهوم را نمی‌توان جایگزین یکدیگر محسوب کرد.

CBDC ‌ها را می‌توان واکنشی از سوی دولت‌ها در مواجهه با گسترش و فراگیر شدن روزافزون رمزارزها دانست که البته در دنیا موافقان و مخالفان خود را نیز دارد.

اگر چه نهاد‌های نظارتی وجود ویژگی‌های مطلوب در دارایی‌های دیجیتالی نظیر بیت کوین و . را به‌واسطه سرعت و امنیت در تراکنش پذیرفته‌اند، اما با هدف تحت کنترل گرفتن این پدیده سعی در تراشیدن رقیبی با امکان متمرکز بودن تحت عنوان CBDC‌ها کردند.

سوئیس به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین خاستگاه‌های دنیای بلاک‌چین و رمزارز، در مفید بودن ارز دیجیتال بانک مرکزی بنا به گفته توماس موزر، رئیس هیات‌مدیره بانک ملی سوئیس تردید داشت. با وجود این چندی پیش شش بانک مرکزی بزرگ دنیا از جمله سوئیس، کانادا، انگلیس، ژاپن، اتحادیه اروپا و سوئد کارگروه مشترکی را برای تحقیق روی ‌CBDC‌ها با بانک تسویه بین‌المللی یا همان BIS ایجاد کرده‌اند.

این گروه موارد استفاده از CBDC را با رویکرد اقتصادی، کاربردی و فنی، از جمله قابلیت همکاری فرامرزی و اشتراک‌گذاری دانش در مورد فناوری‌های نوظهور بررسی و ارزیابی می‌کند.

کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا معتقد است بانک مرکزی اروپا باید نقش فعالی در این زمینه ایفا کند. او همچنین بر این باور است که ابتکارات بانک مرکزی راه‌حل‌های مستقر در بازار خصوصی را برای پرداخت‌های خرده‌فروشی سریع و کارآمد درمنطقه یورو نباید دلسرد کند. در همین راستا چین از طرفداران یوآن دیجیتال بوده و این موضوع با توجه به جنگ تجاری با ایالات‌متحده قوت گرفته است. به‌طوری که تا همین چند ماه گذشته بالغ بر ۵میلیارد دلار تراکنش با یوآن دیجیتال انجام شده است. بانک مرکزی فرانسه هم پنجمین برنامه آزمایشی ارز دیجیتال ملی خود را پشت سر گذاشته است. به هرحال باید اذعان کرد برای تقابل یا کند شدن رشد سریع و همه‌گیری رمز‌ارزها، بانک‌های مرکزی دنیا بر آن هستند که CBDC‌ها را عرضه و همچنان گردش‌های مالی را در اختیار داشته باشند. در همسایگی کشور، می‌توان به ترکیه و بحرین اشاره کرد که در مرحله آزمایش ارزهای بانک مرکزی خود هستند.

بررسی راه‌اندازی رمز ارز ملی در کشور ما با چه هدفی دنبال می‌شود؟

رمزارز بانک مرکزی کارآیی بیشتری از ریال خارج از ایران ندارد و نمی‌تواند یک پدیده غیرمتمرکز تلقی شود بر این اساس فواید ارزهای دیجیتالی نظیر بیت کوین را نخواهد داشت.

این دو نوع ارز دیجیتال، دو دنیای مختلف با کارکردهای مختص به خود هستند. داشتن یک سیستم پرداختی مبتنی بر بلاک‌چین، به توسعه کسب و کارهایی کمک می‌کند که بدون داشتن یک سیستم پرداخت مبتنی بر بلاک‌چین نمی‌توانند فعالیت کنند. به عنوان مثال، برای اجرای قراردادهای هوشمند مجبور به ایجاد استیبل کوین در دنیا هستیم. حال آنکه پشتوانه رمزارز بانک مرکزی دولت است، ولی استیبل کوین‌های خارجی وابسته به یک شرکت خصوصی هستند.

در کل اگر رمزارز بانک مرکزی هم روزی به وجود بیاید، نمی‌تواند وارد بازار رمزارزها شود، زیرا محصول آن اساسا شباهتی به ارزهای دیجیتال ندارد.

دیدگاه بانک‌های مرکزی و حاکمیت‌ها از انتشار رمزارزهای خود در دراز‌مدت چیست؟

دیدگاه اول انطباق‌پذیری با رمزارزهای رایج مانند بیت کوین است و دیدگاه دیگر این است که برخی دولت‌ها سعی در محدود کردن رمز ارزهای رایج دارند. در حال حاضر، دولت‌ها امکان اعمال محدودیت به رمزارزها را ندارند، اما چنانچه ابزار و تکنولوژی‌های جایگزین داشته باشند، ممکن است روزی تصمیم به این کار بگیرند، اما این قضیه سوی دیگری هم دارد: آیا ممکن است رمزارزهای بانک مرکزی در ترویج بیت کوین موثر باشند؟ این جنبه مورد علاقه برخی کارشناسان رمزارز در مورد رمزارز بانک مرکزی است. در این راستا، بانک مرکزی با داشتن کنترل بیشتر روی کسب و کارها، می‌تواند تراکنش‌ها را شفاف‌تر کند و جلوی پولشویی را بگیرد.

پس اینکه عملکرد بانک مرکزی علیه ارزهای رایج خواهد بود یا نه، بستگی به دیدگاه دولت‌های کشورها خواهد داشت، اما در کل ذات رمزارز بانک مرکزی منافاتی با دارایی‌های دیجیتال رایج مثل بیت کوین ندارد.

به نظر می‌رسد همان فاکتورهایی که در قوت و ضعف ارز فیات یک کشور در تبادلات خارجی در حال حاضر وجود دارد روی ارز دیجیتال بانک مرکزی آن هم موثر است. با این فرض نباید انتظار کارکرد خارق‌العاده‌ای را از ارز ملی مبتنی بر ریال در مناسبات تجاری خارجی یا بی‌اثر کردن تحریم‌ها داشت.

ضرورت راه‌اندازی ارز دیجیتال ملی چیست؟

در صورتی که کشور بخواهد به سوی دیجیتالی شدن و به طور عام بلاک چینیزاسیون برای برخورداری از موهبت‌های این تکنولوژی پیش برود، می‌توان از ارز دیجیتال ملی هم به عنوان یک ابزار در جهت شفاف بودن تراکنش‌ها و استفاده از قراردادهای هوشمند بهره برد. به عقیده کارشناسان در صورت بهره‌گیری از قراردادهای هوشمند تحولی عظیم در بسیاری از بخش‌ها نظیر بانک، بیمه، ثبت و . رخ خواهد داد.

اساسا بسته به رویکرد قانون‌گذار می‌توان از همه تهدیدهای احتمالی به صورت فرصت در جهت رونق کسب و کارهای خرد و کلان بهره جست. در خصوص سازوکار راه‌اندازی ارز دیجیتال ملی به نظر می‌رسد با بهره‌گیری از نخبگان و متخصصان این حوزه و بررسی چالش‌های پیش رو با عنایت به فراهم ساختن بستر استفاده از آن در صورت احساس ضرورت باید به آن ورود کرد.

از منظر اعتماد مردم به ارز دیجیتال ملی باید گفت به هر حال فناوری راه خود را در میان مردم باز می‌کند و آنچه مهم است رویکرد قانون‌گذار از راه‌اندازی آن است.

در مورد تاثیر ارز دیجیتال ملی بر روند کار صرافی‌های رمز ارزی اعتقاد دارم می‌تواند گامی ‌در جهت تسهیل استفاده کاربران از پلت‌فرم‌ها به جهت محدودیت‌های واریز و برداشت‌ها اتفاق بیفتد به شرطی که آیین‌نامه‌ها و تبصره‌ها. کار را از آنی که هست پیچیده‌تر نکند.

در پایان معتقد هستم در فضای تکنولوژی، بلاک‌چین شرایطی را ایجاد کرده که در این مقوله خاص و البته تاثیرگذار در جهان آینده با دنیا در یک خط ایستاده‌ایم. قدر این موهبت را بدانیم و با ندانم‌کاری‌های کورکورانه آن را نسوزانیم.

هر آنچه که باید درباره ارز دیجیتال ملی بدانید

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا، ارز دیجیتال یا Cryptocurrency یک فرم از پول الکترونیکی است که از یک فناوری غیرمتمرکز استفاده می‌کنند که به کاربران امکان پرداخت امن و ذخیره پول را بدون نیاز به ثبت‌نام یا استفاده از بانک‌ها و سازمان‌های واسطه می‌دهند. زمانی که صحبت از ارزهای دیجیتال در کشور ما هم داغ شد، مسوولان حوزه ارتباطات، از پیاده‌سازی آزمایشی نخستین ارز دیجیتالی کشور توسط پست‌بانک و عرضه به نظام بانکی برای تأیید خبر دادند.

با وجود این، کارشناسان حوزه بانکداری الکترونیک معتقدند اولا رمزارز بومی فارغ از این‌که چه ماهیتی داشته باشد، عبارت غلطی است، زیرا ارز یعنی واحد پولی خارجی، بنابراین وقتی کلمه‌ی بومی به آن اضافه شود، عبارت را دچار اشتباه می‌کند. اما این‌که بخواهند پول ریال را به صورت توکن‌هایی تولید کرده و در اختیار مردم قرار دهند که معامله روزانه انجام دهند، ذاتاً کار بدی نیست. مثل این‌که در کیف پول نرم‌افزاری موبایل، ۱۰۰ هزار واحد ریالی باشد که بتوان از آن استفاده کرد.

پول مجازی بومی، خدمت نوینی نیست

از طرفی، به اعتقاد این کارشناسان، جنبه فناورانه پول مجازی بومی آنقدر جذاب نیست که خدمت نوینی باشد، درواقع اگر ما توکنی در اختیار مردم قرار دهیم که هر توکن معادل یک ریال است، نه پایین و نه بالا می‌رود و دیگر ارزی نیست، بلکه همان پول ریالی به صورت الکترونیکی است که جذابیت فناوری و سرمایه‌گذاری ندارد. بنابراین پول مجازی داخلی پایه ریال بر بستر بلاک‌چین به خاطر سهولت انتقال بین مردم، نه جایگاهی از نظر فناوری دارد و نه جایگاهی از نظر ارزش سرمایه‌گذاری دارد و از آن استقبال نمی‌شود.

با وجود این اخیرا، از سوی بانک مرکزی، اینطور عنوان شده که توان بانک مرکزی برای مدیریت بازار ارز افزایش یافته است و رمزارز ملی در آینده نزدیک به‌صورت آزمایشی راه‌اندازی خواهد شد. البته پس از آن سید ابوطالب نجفی - مدیرعامل شرکت خدمات انفورماتیک- اعلام کرد که در بانک مرکزی هم سندی در خصوص رمزپول تدوین شده و به نظر می‌رسد این پروژه سال آینده به بلوغ می‌رسد. البته او تاکید کرد که مساله پروژه رمزپول فقط تبدیل ریال به فرم دیجیتال نیست بلکه باید ابعاد اقتصادی، اجتماعی، حقوقی و ریسک ها را نیز درنظر بگیریم که این مساله نیازمند مطالعات سنگین است.

فاز آزمایشی رمزپول بانک مرکزی به‌زودی راه‌اندازی می‌شود

همچنین مهران محرمیان - معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، روز گذشته در حاشیه هفتمین همایش مالی اسلامی، درباره رمزارزها اظهار کرد: رمزارز پدیده‌ای است که مرزشناس نیست، اما فرض بر این است کسی که در خارج از کشور می‌خواهد برای واردات از رمزارزهای استخراج‌شده داخل کشور استفاده کند، منعی ندارد و مصوبه هیئت وزیران را هم دارد. بانک‌های مرکزی برای حل تناقض بین تمرکززدایی که در ذات رمزارزهاست و از طرف دیگر در بحث حاکمیت پولی کشورها، راهکار رمز پول ملی کشورهای مختلف را مطرح کردند که بیشتر بانک‌های مرکزی دنیا در حال بررسی این موضوع هستند.

او همچنین درباره پروژه ارز دیجیتال ملی ایران، با نام «رمزریال» توضیح داد: در بانک مرکزی ایران این موضوع از چند سال پیش مد نظر قرار گرفته و امور فنی آن هم انجام شده و خوشبختانه مقررات آن در شورای پول و اعتبار هم به تصویب رسیده است. در نتیجه به‌زودی شاهد اجرایی‌شدن فاز آزمایشی رمزپول بانک مرکزی جمهوری اسلامی به عنوان «رمزریال» خواهیم بود. استفاده رمزریال برای عموم مردم خواهد بود و ارز دیجیتال بانک مرکزی چیست؟ کارکرد آن مانند اسکناس است؛ اما در فضای دیجیتال منتشر خواهد شد.

با وجود این به نظر می‌رسد برخی کارشناسان حوزه فناوری اطلاعات، چندان نگاه مثبتی به پروژه رمزارز بومی ندارند و می‌گویند پنج سال است که فعالان بخش خصوصی درخواست داده‌اند در این حوزه مقررات‌گذاری شود و هنوز این حوزه بلاتکلیف مانده است.

ریال دیجیتالی همین حالا هم در کیف‌پول‌ افراد وجود دارد

رضا قربانی - رییس کمیسیون فین‌تک سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران- در پاسخ به این پرسش که آیا رمزارز ملی می‌تواند منجر به توسعه فرهنگ حداقلی در حوزه رمزارز شود یا خیر، گفت: رمزارز ملی هیچ ت اثیری در توسعه فرهنگ کریپتو نخواهد داشت . ما هر فعالیتی را که شروع می‌کنیم اولین سوال این است که چرا قصد انجام آن را داریم؟ آنها در پاسخ می‌گویند که قصد ایجاد ریال دیجیتالی دارند و این در حالی‌ است که ریال دیجیتالی همین الان در کیف‌پول‌ها و کارت‌های بانکی افراد وجود دارد. این ریال قرار است چه تفاوتی داشته باشد؟

او همچنین با اشاره به اینکه در دنیا پشت ارزهای دیجیتال طلا، فلزات گرانبها، دلار یا ارزهای ارزشمند است، با بیان اینکه دیجیتال کردن ریال چه سودی دارد؟ این کار را شوآف دانسته و می‌گوید مشخص نیست چه مساله‌ای را قرار است حل کند.

ارز دیجیتال بانک مرکزی مکزیک تا سال 2024 عرضه‌ خواهد شد

بانک مرکزی مکزیک (Banco de México) در یک بیانیه‌ی رسمی از عرضه‌ی یک ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) بومی تا سال 2024 خبر داد و خود را به فهرست کشورهایی مانند چین و اندونزی افزود که قصد دارند به‌زودی از CBDCهای خود رونمایی کنند.

پِزوی دیجیتال در راه است

در توئیت رسمی مقامات این کشور آمده است که بانک مرکزی مکزیک طرح پیشنهادی CBDC خود را تا سال 2024 با نظام مالی این کشور ترکیب می‌کند. قانون‌گذاران و مقامات دولتی مکزیک از اهمیت این تصمیم برای پیشبرد جامعیت نظام مالی در این کشور یاد کردند.

Jonathan Heath، معاون بانک مرکزی مکزیک، در یک نشست مطبوعاتی با تایید این تصمیم افزود:

«پروژه‌ی ما درحال تکمیل است و براساس برنامه‌ی زمانی موجود حداکثر تا پایان سال 2024 ارز دیجیتال بانک مرکزی خود را تکمیل خواهیم نمود.»

CBDC‌ها مکانیسمی متمایز از رمز ارزهای غیرمتمرکز مانند بیت‌کوین دارند. این نوع دارایی‌های دیجیتال کاملا متمرکز بوده و کنترل آن دراختیار یک مقام رسمی مانند بانک‌های مرکزی است. دارایی‌های غیرمتمرکز مانند بیت‌کوین توسط جامعه‌ی کاربری اداره شده و ارتباطی با نهادهای دولتی و اشخاص حقیقی ندارند.

کشور مکزیک در ماه‌های گذشته یک موضع حمایتی دربرابر بیت‌کوین اتخاذ کرده است. اخیرا بزرگترین فروشگاه زنجیره‌ای مکزیک (Elektra)، به مشتریان امکان استفاده از بیت‌کوین را برای پرداخت هزینه‌ی کالاهای خریداری شده داده است. در همین راستا Ricardo Salinas Pliego، سومین فرد ثروتمند مکزیک، نیز با تشبیه بیت‌کوین به طلا مردم را به سرمایه‌گذاری هرچه سریع‌تر در آن تشویق کرده است.

کشورهای بسیاری بر توسعه‌ی ارز دیجیتال بانک مرکزی خود متمرکز شده‌اند. شاید بتوان چین را پیشروی این حوزه دانست، زیرا برای ارتقای یوآن دیجیتال خود طی 12 ماه گذشته تلاش‌های بسیاری انجام داده است. اندونزی نیز از طرح احتمالی خود برای ایجاد و توسعه‌ی یک ارز دیجیتال بانک مرکزی و استفاده‌ی آن به‌عنوان پول ملی خبر داده است. به‌گفته‌ی بانک مرکزی این کشور، CBDC از بیت‌کوین و سایر دارایی‌های دیجیتال قابل اطمینان‌تر است.

ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی قابلیت ترکیب انتقال وجه الکترونیک نظیر به نظیر با ویژگی‌های اقتصادی خاص ارزهای فیات را دارند. در این مطلب به بررسی کشورهایی می‌پردازیم که در حال کار روی این ارزها هستند.

ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی یا به اختصار CBDC همانطور که از نامشان پیداست، نسخه دیجیتال یک ارز فیات دولتی هستند اما تفاوت این ارزها با پولی که در حساب بانکی قرار داشته و از آن برای انتقال وجه به روشی غیرفیزیکی استفاده می‌شود چیست؟

چرا دولت‌ها از ارز دیجیتال بانک مرکزی استفاده می‌کنند و کدام کشورها چنین پروژه‌هایی را راه اندازی کرده اند؟

CBDC چیست؟

CBDC نسخه دیجیتال یک ارز فیات دولتی است. این ارزها هم شبیه به کوین‌های باثبات هستند که با نسبت یک به یک با یک ارز فیات خاص گره خورده اند اما کوین‌های باثبات مثل تتر توسط نهادهای خصوصی اداره می‌شوند که پول نقد دولتی یا معادل آن را در حسابشان دارند. این شرکت‌ها دارایی‌هایی با ارزشی معادل ارزش کوین‌های تولید شده را در حساب خودشان نگه می‌دارند.

صندوق بین المللی پول (IMF)، ارزهای دیجیتال بانک مرکزی را به عنوان پولی تعریف می‌کند که:

• شکل و فرم دیجیتال دارد؛
• توسط بانک مرکزی یک کشور صادر شده است؛
• قرار است نقش یک پول قانونی را داشته باشد.

پول‌هایی مثل دلار یا پوند توسط بانک‌های مرکزی چاپ می‌شود اما پول فیزیکی که در کیف شما قرار دارد، شرط اول یعنی شکل و فرم دیجیتال را ندارد.

و پولی که به روش دیجیتال و از طریق بانک منتقل می‌کنید در اصل شامل یکسری سپرده الکترونیک است که با پشتوانه دارایی‌های بانک تجاری نگهداری می‌شود – 97 درصد از پولی که تحت اختیار مردم و کسب و کارهای معمولی در انگلیس قرار دارد، در اصل سپرده حساب‌های تجاری هستند.

بیت‌کوین، بزرگترین ارز دیجیتال جهان دو مورد از این شرایط را دارد: این ارز دیجیتال است و حالا در کشور السالوادور نقش پول قانونی را دارد اما بیت‌کوین ارتباطی با قسمت بانک مرکزی در نام "ارز دیجیتال بانک مرکزی" ندارد. بیت‌کوین توسط بانک مرکزی السالوادور صادر نشده – حتی اگر این بانک بیت‌کوین را به صورت انبوه ماین کند، این به معنای صادر شدن بیت‌کوین توسط این بانک نیست.

ارز دیجیتال بانک مرکزی چطور کار می‌کند؟

گاهی اوقات دولت‌هایی که ارز دیجیتال بانک مرکزی طراحی می‌کنند بلاک‌چین را فناوری بنیادی و پایه و اساس CBDC می‌دانند در حالی که در نهایت دولت‌ها بر دفتر کل کنترل و نظارت دارند. اما ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز بوده و هیچ قدرتی کنترل آنها را تحت اختیار ندارد.

روش‌های مختلفی برای طراحی ارز دیجیتال بانک مرکزی توسط دولت‌ها وجود دارد اما پروژه‌های اولیه نشان می‌دهد که ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی بیشتر با هدف کار کردن روی والت‌های موبایلی طراحی می‌شوند یعنی مثل اپل پی یا گوگل والت.

در باهاما که اکتبر 2020 یک CBDC کامل راه اندازی کرد، بانک مرکزی ارزی به اسم Sand Dollar راه اندازی کرد درست به همان صورتی که دلار باهاما را صادر می‌کند. این بانک مرکزی یک دفتر کل از همه موجودی در گردش Sand Dollar دارد و با همکاری شرکت‌های خصوصی یک زیرساخت منطبق با KYC (قانون احرازهویت مشتریان) راه اندازی و از آن نگهداری می‌کند که ایده اصلی پشت پروژه‌های CBDC است. یعنی برای ارسال تراکنش در فروشگاه یا ارسال وجه به یک والت موبایلی دیگر، کافیست یک بارکد را با گوشی اسکن کنید.

چرا دولت‌ها به دنبال CBDC هستند؟

بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی در گزارش سالیانه خودش سه دلیل اصلی را برای اوج گیری ارزهای دیجیتال دارای پشتوانه بانک مرکزی ذکر کرده: توجه ایجاد شده نسبت به بیت‌کوین و سایر ارزهای دیجیتال، تردیدهای شکل گرفته نسبت به کوین‌های باثبات و ورود شرکت‌های تکنولوژیکی بزرگ به این حوزه.

بانک مرکزی اروپا (ECB) هم به نگرانی‌های مربوط به قدرت گرفتن شرکت‌های تکنولوژیکی بزرگ در حوزه اقتصاد پرداخته مثل کوین باثبات Diem فیسبوک. در گزارش ماه ژوئن سال 2021 این بانک آمده دولت‌هایی که به دنبال عرضه ارز دیجیتال مخصوص بانک مرکزی خودشان نباشند ممکن است با مشکلات مهمی در سیستم اقتصادی و استقلال پولی خودشان روبرو شوند به ویژه از سمت شرکت‌های تکنولوژیکی بزرگی که به احتمال زیاد در آینده ارز مجازی خودشان را عرضه می‌کنند.

اما دلایل متعدد دیگری هم برای این نگرانی‌ها وجود دارد.

ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی می‌توانند به سرعت بخشیدن توزیع پول در زمان بحران کمک کنند.

IMF در گزارش جولای 2021 خودش اعلام کرده که ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی به همه گیری و شمول اقتصادی کمک می‌کنند چون با وجود آنها شهروندان نیازی به داشتن حساب بانکی برای اجرای تراکنش ندارند. این مسئله در کشورهایی مثل اندونزی که یک سوم جمعیت آنها به اقتصاد سنتی دسترسی ندارد اما احتمال اینکه اینترنت و موبایل در اختیار داشته باشند بیشتر است، اهمیت ویژه‌ای دارد.

Fan Yifei معاون بانک مرکزی چین در آوریل 2020 اعلام کرد که CBDC می‌تواند به کاهش استفاده‌های مجرمانه از پول کمک کند چون با پول فیزیکی امکان پیگیری فعالیت‌های اقتصادی وجود ندارد و جعل آن راحت تر انجام می‌شود.

مسترکارت هم که در زمینه تراکنش‌های الکترونیک فعالیت دارد برآورد می‌کند که هزینه‌های مدیریت پول نقد فیزیکی به اندازه یک و نیم درصد از درآمدهای ناخالص ملی کشورها را شامل می‌شود. در نتیجه کشورها در صورتی که بیشتر – و حتی نه به طور کامل – از ارزهای دیجیتال استفاده کنند، می‌توانند صرفه جویی زیادی انجام دهند.

چه کشورهایی در حال کار روی CBDC هستند؟

در حال حاضر یعنی آگوست 2021 (شهریور 1400) 81 کشور از جمله بعضی از قدرت‌های اقتصادی مثل اتحادیه اروپا در حال کار روی پروژه‌های CBDC هستند. این کشورها 90 درصد از تولید ناخالص جهانی را به خود اختصاص می‌دهند.

تا امروز تنها 5 مورد از این کشورها ارز دیجیتال بانک مرکزی خودشان را راه اندازی کرده اند. این کشورها همگی جزء جزایر کارائیب هستند یعنی: باهاما، سنت کیتس و نویس، آنتیگوا و باربودا، سنت لوسیا و گرنادا.

اکثر این کشورها – 32 کشور – هنوز در مرحله تحقیق قرار دارند. یعنی در حال بررسی عملکرد این ارزهای دیجیتال هستند و تصمیم گیری درباره استفاده از CBDC. از جمله این کشورها می‌توان به آمریکا اشاره کرد که ظاهراً تحقیقاتی درباره دلار دیجیتال در دست دارد. همچنین دولت‌ها در حال مطالعه پیامدهای امنیتی استفاده از ارزهای دیجیتال بانک مرکزی هستند.

16 کشور هم در فاز توسعه قرار دارند یعنی در حال پیاده سازی طرح‌های اثبات مفهوم و اجرایی کردن مطالعاتشان هستند.

در آوریل 2021، بانک ژاپن اولین مرحله ارز دیجیتال بانک مرکزی چیست؟ از مطالعه امکان پذیری رونمایی از ین دیجیتال را شروع کرد که حدود یک سال زمان می‌برد. کره جنوبی هم با جدیت این طرح‌ها را دنبال می‌کند و قرار است CBDC این کشور در آگوست 2021 وارد فاز پیاده سازی آزمایشی شود.

در حال حاضر 14 کشور در مرحله آزمایش هستند یعنی یک ارز دیجیتال با پشتوانه بانک مرکزی خودشان راه اندازی کرده اند و در حال آزمایش آن در دنیای واقعی هستند.

در حال حاضر مهم ترین طرح آزمایشی این حوزه یوآن دیجیتال چین است که در بیش از 70.75 میلیون تراکنش مورد استفاده قرار می‌گیرد که ارزش آنها تا ژوئن 2021 به 34 و نیم یوآن (5 میلیارد دلار) می‌رسید. چین میلیون‌ها یوآن دیجیتال را بین شهروندانش ایردراپ کرده تا این ارز دیجیتال را امتحان و نسبت به آن توجه و اشتیاق ایجاد کند.

کرون الکترونیک سوئد هم در آوریل 2021 وارد فاز آزمایشی شد اما درباره این پروژه اطلاعات زیادی در دست نیست. کامبوج از جولای 2020 در حال تست CBDC خودش بوده و همه کاربرانی که شماره تلفن کامبوجی داشته باشند می‌توانند وارد این طرح شوند.

یکی دیگر از طرح‌های آزمایشی CBDC، ارز الکترونیک گریونا اوکراین است که در آگوست 2021 آزمایش‌های واقعی آن اجرایی شده است. در ژانویه 2021، بانک مرکزی اوکراین قراردادی با بنیاد توسعه استلار امضا کرد – سازمانی که ارز دیجیتال استلار (XLM) را راه اندازی کرده – اما هنوز اعلام نشده که از CBDC این کشور روی بلاک‌چین استلار استفاده می‌شود.

آینده ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی

در میان مدت، کشورهای بیشتری ارزهای دیجیتال بانک مرکزی خودشان را راه اندازی می‌کنند و چین هم پیشگام این حوزه است.

چین، قصد دارد در بازی‌های المپیک زمستانی 2022 ارز دیجیتال خودش را رونمایی کند اما بعضی از سناتورهای آمریکایی ورزشکاران این کشور را از دریافت یا استفاده از یوآن دیجیتال منع کرده اند چون امکان استفاده از آن برای نظارت بر اقدامات کاربران در سطح بی سابقه‌ای وجود دارد.

نگرانی‌های موجود بر سر مسائل حریم خصوصی کاربرانی که از ارز دیجیتال دولتی استفاده می‌کنند روزبروز بیشتر می‌شوند. بعضی از حامیان ارزهای دیجیتال دولتی آنها را راهکاری برای حفاظت هر چه بیشتر از حریم خصوصی کاربران می‌دانند. در ژوئن 2020، یکی از مدیران بانک مرکزی اتحادیه اروپا اعلام کرد که یوروی دیجیتال نسبت به کوین‌های باثبات خصوصی از نظر حفاظت از حریم خصوصی کاربران امنیت بیشتری دارد چون به گفته او ذخیره، مدیریت یا درآمدزایی از داده‌های کاربران برای این نهاد هیچ منفعت مالی ندارد.

اما دیگران نسبت به پیامدهای استفاده از ارزهای دیجیتال دولتی برای حریم خصوصی کاربران اعلام نگرانی کرده اند چون با استفاده از این سیستم دولت‌ها می‌توانند یک دید جامع نسبت به جریان گردش پول پیدا کنند. Mu Changchun مدیر طرح تحقیقاتی ارز دیجیتال در بانک People چین اخیراً اعلام کرد که میزان ناشناس ماندن کاربران با این ارز دیجیتال بسیار محدود است و می‌توان تراکنش‌های کوچک را از طریق شماره تلفن کاربران پیگیری کرد و برای پرداخت‌های کلان تر هم نیاز به طی کردن مراحل KYC وجود دارد.

در آمریکا، قانونگذاران محافظه کار اعلام کردند که یوآن دیجیتال چین می‌تواند باعث گسترش طرح‌های نظارتی این کشور و اجرایی شدن نظم دلخواه حزب کمونیست شود. به گفته Tom Emmer یکی از اعضای کنگراه آمریکا، CBDC در صورتی مفید است که "آزاد، بی نیاز به کسب مجوز و خصوصی" باشد.